Panna Marple jako detektyw

Panna Marple jest to siwowłosa starsza dama o łagodnym, miłym sposobie bycia. Panna Wetherby jest kostyczna i gadatliwa. Z tych dwóch niewiast panna Marple jest bez porównania niebezpieczniejsza.

Morderstwo w plebanii [tłumaczyła Wacława Komarnicka]

To, co sprawia, że ​​panna Marple jest tak skuteczna jako detektyw, to umiejętność wtopienia się w tło. Jej żywa inteligencja kryje się za zamiłowaniem do robótek, ogrodnictwa i plotek. Skromna i często pomijana, ma swobodę w poszukiwaniu prawdy. Przestępcy i mordercy nie zdają sobie sprawy, że z każdym ściegiem nie tylko robi kardigan, ale i rozwiązuje zbrodnię. "Najdoskonalszy bóg detektywistyczny, jaki kiedykolwiek powstał. Naturalny geniusz uprawiany w odpowiedniej glebie. "(Sir Henry Clithering, Noc w bibliotece [The Body in the Library] )

W rolę panny Marple wcieliło się wiele znakomitych aktorek. Pierwszą z nich jest Gracie Fields w obecnie zaginionej, amerykańskiej adaptacji telewizyjnej książki Morderstwo odbędzie się [A Murder is Announced] w 1956 roku.

W latach 60. pojawiły się cztery adaptacje filmowe MGM, z udziałem przyjaciółki rodziny, Margaret Rutherford, chociaż wiele z nich było tylko luźno opartych na powieściach Agathy Christie. Christie nie była zbytnio zainteresowana komiksową wersją Marple, w wykonaniu Rutherford. Bardziej surowa interpretacja Marple autorstwa Angeli Lansbury w adaptacji z 1980 r., Zwierciadło pęka w odłamków stos [ The Mirror Crack ], mogła bardziej przypaść do gustu Christie. Lata osiemdziesiąte ujrzały także Helen Hayes w trzech filmach telewizyjnych z Miss Marple, jako sprytnym detektywem.

Rola Joan Hickson w serialu BBC od 1984 do 1992, jest często uważane za najwierniejsze przedstawienie oryginalnej postaci, a Hickson także czyta wiele audiobooków.

June Whitfield zagrała rolę Marple w BBC Radio 4 w latach 1993-2001. 

W 2004 roku Geraldine McEwan powtórzyła rolę w adaptacjach ITV, a Julia McKenzie przejęła w 2009 roku.

Agatha Christie "Zakończeniem jest śmierć"

Agata Christie najbardziej znana jest z powieści z panną Marple i Herkulesem Poirot. A napisała też, niesłusznie mało znany, kryminał retro z akcją, osadzoną w starożytnym Egipcie. Christie była Królową Kryminału, a z racji tego, że jej drugi mąż był archeologiem, miała też sporą wiedzę o historii, a o starożytności szczególnie. Wyszła znakomita powieść. 
Jedynie co do warstwy retro nieco rozczarowuje, bo zwyczaje starożytnych Egipcjan czy styl ich życia potraktowane zostały marginalnie. Ale nie ma to większego znaczenia dla oceny całości. Nacisk położony został na zagadkę kryminalną i kwestie psychologiczne, które Agata bardzo lubiła. Odnoszę wrażenie, że dzięki tej starożytnej otoczce autorka odważyła się na ukazanie jednostki w szerszym kontekście, nie tylko rodzinnym, czy towarzyskim, jak to z reguły robiła. Pokusiła się o refleksje na temat jednostki i jej roli w szerszej społeczności, jak kraj, w którym ta jednostka żyje. Jest tam nawet lekko wyczuwalna patriotyczna nuta. Proporcje są oczywiście zachowane, nie ma żadnych długich analiz, akcja toczy się wartko. 

     Wydarzenia rozgrywają się w domu egipskiego kapłana, ojca czworga dorosłych dzieci i dziadka. Gdy rozpoczyna się akcja, mieszka on razem z dwoma synami,  synowymi, ich dziećmi, z młodszym synem, świeżo owdowiałą córką i jej dzieckiem, z matką i z trzema, nazwijmy to przyjaciółmi rodziny: kobietą - Henet i dwoma mężczyznami - Horim i Kamenim oraz liczną służbą, która jednak nie odgrywa żadnej roli, są jakby rekwizytami. Jak to u Agaty, wszystko rozegra się w wąskim gronie. Główną bohaterką jest młoda wdowa - Renisenb. Starszy pan z jednej z podróży przywiózł ze sobą młodą i piękną konkubinę. I wtedy wszystko się zaczęło. W rodzinie zaczęło dochodzić do konfliktów, domownicy zgodnie stanęli przeciwko obcej kobiecie. Ona z kolei świetnie się czuła, gdy im było źle, snuła intrygi. Błyskawicznie okazało się, że wszyscy już zachowują się inaczej, niż zazwyczaj, tak jakby się nagle zmienili. Równie błyskawicznie pojawia się pierwszy trup. Zabójstw będzie więcej, w tej książce jest ich naprawdę sporo.  Renisenb przygląda się toczącym się wydarzeniom, podobnie jak nestorka rodu i Hori. Hori jest człowiekiem wyjątkowo światłym i to on rozumie ludzkie postawy, jak panna Marple, próbuje je nawet tłumaczyć Renisenb. 

          Gdy Renisenb skarżyła mu się, że wszyscy się zmienili, on tłumaczył jej, że tak nie jest, że ludzie się nie zmieniają. Powiedział "Nigdy wiele nie myślałaś o ludziach, prawda? Gdybyś myślała, zrozumiałabyś." Tłumaczył, że ludzie niekiedy sami wierzą w iluzję, że np. są pewni siebie lub odwrotnie, a prawdziwa natura ujawnia się np. w chwili niebezpieczeństwa. Ktoś mógł uchodzić za uległego i łagodnego, a nadchodzi moment, kiedy ujawnia się siła i bezwzględność tej osoby.  I ta siła i bezwzględność były w niej zawsze. Inna osoba robiła wrażenie odważnej, ale wynikało to z tego, że żyła w dostatku, powodziło jej się dobrze pod  względem i po prostu bardzo długo nie musiała się niczego bać. Aż nadszedł dzień, kiedy wszystko się zmieniło i po raz pierwszy osoba ta poczuła  lęk. Nie była jednak w stanie  stawić mu czoła. Zdaniem Renisenb jeśli miałoby się żyć w ciągłym lęku, lepiej byłoby umrzeć. Aby zorientować się, jaki naprawdę ktoś jest, trzeba patrzeć wyjątkowo szeroko. Jedna z bohaterek, Kait, zawsze był czuła, łagodna, i spokojna. Ale nawet i Renisenb zauważyła, że Kait była właśnie taka tylko w odniesieniu do własnych dzieci. Poza nimi świat dla niej nie istniał. Patrzyła nań bez zainteresowania i ciekawości. Henet z kolei była zawsze uniżona, ale nikt nie wiedział, co kryło się za tą uniżoną i płaszczącą się pozą. 

    Agata w tej powieści pokazała swoje szerokie horyzonty. Zwróciła uwagę na prosty, wydawałoby się fakt, że człowiek nie powinien skupiać się tylko na czubku własnego nosa i myśleć tylko o sobie i o swojej rodzinie. Hori patrzył na podzielony Egipt i marzył o tym, że znów kiedyś będzie on wielki. Pisarka pisała tę powieść w trakcie wojny, nie wiadomo było, czy i w jakim stanie Anglia ją przetrwa.  Hori myślał już o tym, że gdy Egipt się zjednoczy "będzie potrzebował mężczyzn i kobiet z sercem i odwagą". Nie będzie potrzebował ludzi  jak Imhotep, "zajętych swoimi małymi zyskami i startami", nie będzie potrzebował "leniwych i chełpliwych,  myślących tylko o sobie." Nie będą nawet potrzebni tacy tylko obowiązkowi i sumienni. Hori zauważał, że umysł godny podziwu "patrzy na rzekę, dostrzega zmiany  na świecie, nowe idee. Dostrzega świat, w którym wszystko jest możliwe dla tych, którzy mają odwagę i wyobraźnię". W kontekście tej książki patrzenie na rzekę, na Nil, to nic innego, jak patrzenie dalej, niż na swoje podwórko. 

6/6

Fakty dotyczące panny Marple

Panna Jane Marple nie wygląda na przeciętnego detektywa. Szczerze mówiąc, wcale nie wygląda na detektywa. Ale wygląd może zwodzić ... Dla kobiety, która spędziła swoje życie w małej wiosce St Mary Mead, panna Marple jest zaskakująco światowa. Ma wszelkie możliwości obserwowania ludzkiej natury - jak często podkreśla: "W wiejskim życiu jest wiele niegodziwości".

Wybraliśmy kilka faktów dotyczących postaci Agathy Christie, Miss Jane Marple. 

1. Postać była częściowo wzorowana na babci Agathy Christie i przyjaciołach babci. 

2. Panna Marple pojawiła się po raz pierwszy w sześciu opowiadaniach, napisanych w latach 1927-1928. Pierwsza pełnometrażowa powieść, napisana i wydana w 1930 roku, nosi miano Morderstwo na plebani [The Murder at Vicarage]. 

3. Panna Marple jest bohaterką 12 powieści i 20 opowiadań Agathy Christie.

4. Jane Marple jest opisywana jako atrakcyjna, szczupła, starsza pani, z błyskiem w niebieskich oczach.

5. Chociaż teraz jest panną, w książkach można znaleźć informacje, że panna Marple w przeszłości była pięknością.

6. Ma niezwykłe talent detektywistyczny, bez żadnej znajomości kryminologii czy pracy policji. 

7. Do hobby panny Marple należą ogrodnictwo, dziewiarstwo i, oczywiście, plotkowanie. 

8. Mieszka w St Mary Mead, małej angielskiej wiosce z lokalnym pubem, garstką sklepów, plebanią i posiadłością Gossington Hall.

9. Wyjątkowe zrozumienie przez pannę Marple ludzkiej natury i jej niegodziwości wynika z jej uważnego obserwowania życia na wsi, a czasami stawania się wścibska. 

10. Jane Marple jest dumna z domu i zatrudnia różne pokojówki, z których wiele rekrutuje z sierocińca i przyucza do służby. 

11. Jako troskliwy pracodawca z zamiłowaniem do sprawiedliwości, panna Marple szuka zemsty, gdy była pokojówka zostaje zamordowana w Kieszeń pełna żyta [A Pocket Full of Rye ].

12. Jest niezależnym duchem, który lubi podróżować oraz odwiedzać przyjaciół w Wielkiej Brytanii i poza nią.

13. Jednak prawie wszystkie tajemnice Miss Marple,  z kilkoma wyjątkami, są osadzone w angielskiej wiosce lub wiejskim domu. 

14. Panna Marple nie jest optymistką, nauczyła się oczekiwać najgorszego od wszystkiego i wszystkich. 

15. Raymond West, pisarz i siostrzeniec panny Marple, pojawia się w kilku opowiadaniach Agathy Christie, bardzo lubi swoją ciotkę, ale jest skłonny jej nie doceniać. 

16. Nigdy nie wolno siedzieć bezczynnie, panna Marple lubi być zajęta (podobnie jak jej twórca).

17. W czasie, gdy ograniczenia starości utrudniają poruszanie się, Jane Marple pozyskuje pomoc od innych w rozwiązywaniu przestępstw, wykorzystując wiedzę z sieci przyjaciół i krewnych, służby, informacji od policji i miejscowych. 

18. Jedyny moment, kiedy poznajemy punkt widzenia panny Marple to Opowiadanie panny Marple [Miss Marple Tells A Story]. 

Panna Marple pojawiła się po raz pierwszy w 1927 roku w opowiadaniu Klub Wtorkowych Spotkań [The Tuesday Night Club] , opowiadaniu zawartym w zbiorze  Trzynaście zagadek [The Thirteen Problems] . Zostało po raz pierwszy opublikowane w magazynie Royal Magazine z grudnia 1927 roku. Christie nigdy nie spodziewała się, że panna Marple będzie rywalizować z Poirotem o uczucia opinii publicznej, ale od czasu wydania Morderstwa na plebani [The Murder at the Vicarage] w 1930 roku, pierwszej pełnej powieści z panną Marple, czytelnicy byli nią zachwyceni.

Agatha Christie przyznała, że ​​jej babka miała ogromny wpływ na bohaterkę, wspomniała też, że panna Marple była "o wiele bardziej wybredna i bardziej kapryśna niż moja babcia, ale jedną rzecz miała z nią wspólną - choć była pogodna, zawsze spodziewała się najgorszego ze wszystkich i wszystkiego, i z niemal przerażającą precyzją zwykle miała rację. 

Panna Marple zaszczyciła dwanaście powieści i dwadzieścia opowiadań podczas swojej kariery amatorskiego detektywa, nigdy nie otrzymała zapłaty za swoje działania i rzadko podziękowania. Panna Marple z Trzynastu zagadek jest zdecydowanie bardziej kapryśna i wiktoriańska niż późniejsza postać, która jest bardziej wyrozumiała. Na pewno zmienia się z duchem czasu,.

Panna Marple nigdy się nie wyszła za mąż, a jej najbliższymi żyjącymi krewnymi są jej siostrzeńcy i siostrzenice. Jej siostrzeniec, znany pisarz Raymond West i jego żona Joan (początkowo Joyce) najczęściej pojawiają się w jej opowieściach. Marple zatrudnia również kilka pokojówek, wszystkie młode kobiety pochodzą z pobliskiego sierocińca, a Marple szkoli je na swój wiktoriański sposób.

[źródło]

Zbrodnie i kary

„Sedno sprawy tkwi w tym, że my tej wyspy nie opuścimy… Nikt z nas nigdy jej nie opuści… Zbliża się koniec. Czy wy tego nie widzicie?”[1]. 

„Dziesięciu Murzynków” (w innej wersji: „I nie było już nikogo”) poznałem, będąc nastolatkiem. Ta książka długo była jedną z najważniejszych w moich lekturowych rankingach. Wątpliwe, aby jakakolwiek wcześniej pozycja tak mnie przeraziła. Jednak przez te wszystkie lata nie wróciłem na Wyspę Murzynków. Nie chodzi nawet o to, że pamiętałem większość szczegółów fabularnych – raczej bałem się, że tym razem wyniosę z lektury zachwyt nieabsolutny. Cóż, pomyliłem się. Ta powieść zachwyciła mnie jeszcze bardziej niż lata temu. Prawdopodobnie jest to najlepsza rzecz, jaka wyszła spod pióra Agathy Christie. 

Klasyczne kryminały Agathy Christie rozgrywają się w sytuacjach typowych. W zwyczajną codzienność wdziera się mrok. Morderstwa zostają popełnione podczas rejsu statkiem, podróży pociągiem, samolotem czy na przyjęciach. Uczestnicy – jednostki typowe dla czasów pisarki, emerytowani wojskowi, lekarze, starsze panie, spadkobierczynie epoki wiktoriańskiej, czynne zawodowo kompetentne młode kobiety, znękane żony, pozbawieni hamulców moralnych młodzieńcy - są zszokowani. Przecież nic takiego nie mogło się zdarzyć, dookoła mieszkają sami mili ludzie. Często nawet postawieni w obliczu zbrodni zachowują angielską powściągliwość. Choć znękany zbrodnią, to świat nadal pełen kurtuazji. Życie toczy się dalej. 

Bohaterowie „Dziesięciu Murzynków” rekrutują się z tego samego typu postaci, które zwykle zaludniają jej powieści. Mamy tu m.in. młodego, bezrefleksyjnego człowieka nastawionego na dobrą zabawę, atrakcyjną inteligentną młodą kobietę – energiczną nauczycielkę, idealnego służącego i jego znękaną żonę czy emerytowanego generała. Jest też purytańska staruszka „zamknięta w pancerzu własnej cnoty”[2]., lekarz, policjant, niebezpieczny, acz fascynujący mężczyzna, który za nic ma zasady i ryzyko. Wreszcie jest tu swoisty odpowiednik detektywa – doprawdy sędzia Wargrave ma otwarty, analityczny umysł, jest błyskotliwy. Nic dziwnego, że to on przejmuje nieformalne dowodzenie… ale nie uprzedzajmy faktów. 

Rzecz w tym, że ta grupka zwyczajnych ludzi zostaje postawiona w sytuacji skrajnie ekstremalnej. Przybywają na słynną Wyspę Murzynków – licząc to na dobrze płatną pracę, to na odpoczynek, to na spotkanie z dawno niewidzianymi przyjaciółmi. Szybko okazuje się, że coś tu nie gra. Państwo Owen, właściciele willi, nie zjawiają się. Tajemnic jest coraz więcej. Niebawem wyjdzie na jaw, że każdy z zaproszonych gości ma też własny sekret. Wszyscy zostają postawieni w stan oskarżenia. Jeszcze tego samego wieczoru jeden z mężczyzn pada martwy po wypiciu drinka. Nazajutrz jedna z kobiet – być może na skutek szoku – się nie obudzi. Pomału do zgromadzonych na Wyspie Murzynków dociera, że znaleźli się w pułapce – a koszmar toczy się zgodnie z fabułą upiornego wierszyka o Murzynkach, które kolejno przepadały. 

Zagadka kryminalna – choć bardziej można tu mówić o mrożącym krew w żyłach thrillerze psychologicznym – sprawia, że od powieści trudno się oderwać, kolejne kartki przewraca się z coraz większym strachem. Agatha Christie jednak nie skupiła się wyłącznie na wyjątkowo wyrafinowanej intrydze. Pokazuje grupkę osób, która przechodzi przemianę. Na początku starają się zachować pozory wyuczonej kurtuazji, ale stopniowo przerażenie bierze górę, upodabniając ich do zwierząt, na których trop wpadł myśliwy. Robi się coraz bardziej duszno. Bohaterowie zaczynają odchodzić od zmysłów („Nie zwracali uwagi na pozory, nie silili się na konwencjonalną rozmowę. Byli wrogami, których przykuwał do siebie jedynie instynkt samoobrony”[3]). Agatha Christie wyraziście to opisuje. Oto jak przedstawia jedną z bohaterek: „Większość czasu spędzała skulona na krześle. Wpatrywała się bezmyślnie w przestrzeń, jak gdyby w oszołomieniu. Przypominała ptaka, który wyrżnął głową o szybę i został następnie złapany przez człowieka. Kuli się przerażony, niezdolny do jakiegokolwiek ruchu, przekonany, że bierność to jedyny sposób ratunku”[4]. W końcu muszą się też mierzyć z własnymi nieczystymi sumieniami. Czy którekolwiek z nich wygra z przeznaczeniem? 

Nie ma się co dziwić, że od tylu lat kolejne pokolenia czytelników sięgają po tę powieść Christie. Że wznawia się ją, powstają kolejne ekranizacje, gry komputerowe, a twórcy wymyślają opowieści oparte na podobnym schemacie (kilkanaście osób uwięzionych na małej przestrzeni i walczących o życie). „Dziesięciu Murzynków” (czy też „I nie było już nikogo”) to genialna książka – nie tylko ze względu na warstwę kryminalną. 

[1] Agatha Christie, „Dziesięciu Murzynków”, tłum. Roman Chrząstowski, Prószyński i S-ka, 1999, s. 64. 
[2] Tamże, s. 69. 
[3] Tamże, s. 125. 
[4] Tamże, s. 125. 
Recenzja pochodzi z serwisu BiblioNETka, autorem jest Misiak297.

Kościół, w którym Agatha Christie została ochrzczona (oraz zapraszamy na quiz)

Agatha Christie została ochrzczona w kościele Wszystkich Świętych w Torre, Torquay. Kościół był w odległości krótkiego spaceru od jej domu rodzinnego w Barton Road.

Torre Abbey to zabytkowy budynek i galeria sztuki w Torquay , Devon, która leży w południowo-zachodniej Anglii . Został założony w 1196 roku jako klasztor dla kanoników norbertanów i jest obecnie najlepiej zachowanym średniowiecznym klasztorem w Devon i Kornwalii. Więcej TUTAJ

Tablica poświęcona Agacie Christie w Torre Abbey

Torre Abbey

Czy dobrze znasz twórczość Agathy Christie?

Zapraszamy na Quiz!